واکسیناسیون کرونا و بارداری

کووید 19 افــراد دارای بیماری های زمینه ای، سیستم ایمنی ضعیف را بیشتر درگیر میکند. در ایـن میان، زنــان بـــاردار بـه دلیل تغییرات فیزیولوژیک جسمی و روانــی وکاهش سیستم ایمنی بیشتر در معرض ابتلا به ایـن ویــروس قـرار میگیرند.

عوامل خطر  در بارداری شامل :

•  سن 35 سال و بالاتر
•  چاقی
• فشار خون بـالا
• دیابت شیرین

 شانس ابتلا یا بروز بیماری شدید یا بحرانی در بارداری را افزایش مـیدهـد. 

کووید19 در زنـان بـــاردار می تواند باعث زایمان زودرس، افزایش ضربان قلب، دیسترس جنینی، پارگی زودرس کیسه آب، سقط و سزارین شود که این عوارض پیامدهای روانی زیادی برای زنان باردار داشته است، به همین دلیل برای کنترل همه گیری بیماری کووید ۱۹ در این گروه خاص علاوه بر اقدام های مؤثر بهداشت عمومی مانند فاصله گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک صورت، شستن دستها، اجتناب از فضاهای شلوغ سربسته و آمــوزش جمعیت عمومی، واکسیناسیون کووید ۱۹ به عنوان یکی از مهم ترین راه های پیشگیری از این عفونت توصیه شده است.

اکنون بیش از ۱۰۰ هـزار زن بـاردار در آمریکا، اروپا و برخی از کشورهای آسیایی از جمله ایران توسط واکسن های مختلف علیه بیماری کرونا واکسینه شده اند و هیچ گونه تاثیر نامطلوب و عارضه جانبی در سلامت آنان و فرزندانشان مشاهده نشده است. همچنین سازمان بهداشت جهانی توصیه میکند که واکسن کرونا در زنـان بــاردار استفاده شود چرا که مزایای واکسن برای زنان باردار بیشتر از خطرات احتمالی بیماری است.

واکسیناسیون کرونا و بارداری

 در ایران واکسن سینوفارم و آسترازنکا مطابق با توصیه سازمان بهداشت جهانی تزریق میشود. 

سوالات رایج

• تزریق واکسن به خانم های باردار چه حکمی دارد؟ 

با تزریق واکسن، سیستم ایمنی علیه ویروس وارد شده به بدن، آنتی بادی ساخته و باعث بالا بردن سطح آنتی بادی به شکل محسوس و مصونیت در مقابل بیماری ناشی از آن میشود. با توجه به مکانیسم واکسنهای فعلی خطری برای زنان بـاردار و جنین آنها وجود نـدارد لذا دریافت واکسن بر اساساطلاعات فعلی بلامانع است. عوارض واکسن در زنان باردار مشابه عوارض شایع در غیر باردار است.

• واکسن باعث ایمنی در نوزادان میشود؟

 علاوه بر پاسخ ایمنی در مادران پس از واکسیناسیون، انتقال آنتی بـادی از بدن مادربه نـوزاد از طریق جفت و شیر مادر انجام میشود که باعث ایمنی و محافظت نوزادان در برابر کرونا میشود.

شرایط مادران باردار برای واکسیناسیون

• واکسیناسیون همه مادران باردار بالای 18 سال در هر سن بـارداری با واکسن سینوفارم قابل انجام است. چنانچه مـادر تمایل به انجام واکسیناسیون در 12 هفته اول بـارداری نـدارد میتوان تا بعد از 12 هفته بارداری واکسیناسیون را به تعویق انداخت اما تزریق واکسن آسترازنکا در سه ماه اول بارداری ممنوع است.
•  واکسیناسیون مــادر بـــاردار در حـال حاضر بـا واکسن سینوفارم است در صورت تجویز واکسن آسترازنکا با نظر کمیته دانشگاه توسط پزشک متخصص انجام میگیرد وگرفتن رضایت کتبی برای واکسیناسیون آسترازنکا فقط در صورت درخواست مادر برای اولین دوز لازم است. 
•  در صورت تزریق یک دوز واکسن برکت یا بهارات قبل از بارداری نوبت دوم واکسن سینوفارم توصیه میشود. 
•  درصورت تزریق یک دوز واکسن اسپوتنیک یا آسترازنکا قبل ازبارداری نوبت دوم واکسن آسترازنکا توصیه میشود. 
•  در صـورت دریافت دو دوز واکسن اسپوتنیک قبل از بــارداری، واکسن آسترازنکا به عنوان دوز تقویتی (بوستر) در باردری فعلی توصیه میشود. 
•  در صورت تزریق واکسن آسترازنکا در بارداری و ایجاد ترومبوز (لخته خون فاقد حرکت  در عروق سالم که مانع از عبور جریان خون می شود)، تزریق دوز دوم با واکسن سینوفارم قابل انجام است.
•  در مـــادران مبتلا بـه توکسو پلاسموز، سابقه لخته خون، خونریزی مغزی در کودکی، سابقه سکته مغزی، مصرف اناکساپارین، دوقلویی، چاقی، مصرف آسپرین ومــرده زایــی، مـادر مبتلا به واریــس شدید، نداشتن مـادرزادی کلیه چپ، نارسایی کلیه، هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)، واکسیناسیون با سینوفارم قابل انجام است. در مــوارد ترومبو سیتوپنی شدید (اختلال در پلاکت خون) به علت هماتوم (تجمع خونداخل بدن اما بیرون از عروق خونی)، تزریق با احتیاط و عمقی انجام گیرد.

زمان تزریق واکسیناسیون کرونا در زنان باردار

•  در صـورت تزریق دوز اول واکسن سینوفارم قبل از بارداری یا عدم اطلاع از بارداری، تزریق دوم به فاصله 28 روز از تزریق اول میتواند انجام شود.
•  در صورت تزریق واکسن آسترازنکا در دوز اول، فاصله تزریق دوز دوم 2 ماه است.
•  بــــرای دریـــافـــت دوز بـوسـتـر مـــــادران بـــــاردار مطابق اولویتهای جمعیت عمومی و دستورالعمل ابلاغی وزارت بهداشت اقدام شود. 
•  در موارد ابتلا قطعی به کووید 19 حداقل فاصله یک ماه پس از بهبودی کامل جهت تزریق واکسن رعایت شود. 
•  در صورت تأخیر، دراولین فرصت تزریق دوم انجام شـود و تاکنون حداکثر زمــان بین دو نوبت واکسن تعیین نشده است. 

تزریق همزمان واکسن کرونا و سایر واکسن ها مجاز است یا خیر؟ 

حداقل فاصله دریافت واکسن کووید19 و واکسن هایی مانند آنفلوانزا و دوگانه(کزاز - دیفتری TD) دربارداری 14 روز است.

آیا واکسن های کرونا، توان پیشگیری از واریانت جدید ویروس کرونا را دارد؟ 

براساس نظریه سازمان بهداشت جهانی حتی دردوره بـروز واریانت دلتا میزان مرگ در اثر کووید با واکسن 10 برابر کاهش داشته اسـت. WHO اظهار داشته که همه واکسنها مـورد تایید و در فهرست اضطراری در جلوگیری از عفونت شدید وبستری بسیار مؤثر هستند. در مورد واریانت امیکرون هنوز اطلاعات کامل نیست و به نظر می رسد ایمنی سلولی تقویت شده در اثر واکسن نقش عمده ای در حفاظت دربرابر امیکرون داشته باشد.

نتیجه گیری

 واکسیناسیون کـرونـا در زنـــان بــــاردار مـوجـب کاهش مرگ و میر، عوارض وپیامدهای بـارداری شده است.

منبع: فصلنامه بهورز، سال سی وسوم،شماره 112، بهار 1401، برای دریافت فصلنامه اینجا کلیک شود.

https://vchs.kmu.ac.ir/Images/UserFiles/3355/file/%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D9%84/%D9%81%D8%B5%D9%84%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%20%D8%A8%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%B2%20%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1%201401.pdf

تحلیل شایعه/خبر سازمان جهانی بهداشت در مورد واریانت XE هشدار داده است.

در چند روز اخیر مجددا اخباری در فضای رسانه ای در حال رشد هستند که به هشدار سازمان جهانی بهداشت در مورد یک واریانت جدید اشاره می نمایند که در آن خبر ادعا می شود بسیار از امیکرون واگیرتر است و کشندگی بالاتری دارد. در این قسمت به ابعاد مختلف این خبر نیمه درست و نگران کننده پرداخته و به این سوالات سعی می کنیم پاسخ دهیم:

واریانت XE چیست؟ چگونه از ترکیب دو نوع امیکرون بوجود آمده است؟ این بازترکیبی کروناها یک پدیده ی نادر اما بسیار مهم است یا یک پدیده ای است که قابل انتظار است اما در دنیا به آن بی توجهی می شود؟

همانطور که می دانیم کرونا ویروس ها از آن دسته ویروس هایی هستند که قابلیت جهش و تغییر ژنتیکی دارند. اگر فردی بطور همزمان با چند واریانت مختلف از کرونا آلوده شود به عنوان مثال انواع دلتا، امیکرون-1 و امیکرون-2 وارد بدن این فرد شوند، این امکان وجود دارد که در بدن این بیمار، قطعات ژنتیکی این چند کرونا با هم جابجا شده و کروناویروس جدیدی خلق شود که از هر کدام ژنی را به ارث برده باشد. «این پدیده را بازترکیب می گویند و موضوع عجیب و ناشایعی در دنیای ویروس ها نیست» و در مورد کروناویروس هم می تواند رخ دهد، اما شرط آن این است که همزمان چند نوع مختلف کرونا در گردش باشند.

وقتی در پاییز 1400 برای اولین بار امیکرون از افریقای جنوبی گزارش شد از همان روزها مشخص شد که 3 نوع امیکرون بطور همزمان در گردش است اما به تدریج امیکرون-1 و سپس امیکرون-2 به دلیل توانایی سرایت پذیری بالا جای خود را در کشورهای جهان باز کردند. از آنجا که هنوز کروناویروس نوع دلتا نیز در برخی کشورها در گردش بود، لذا با تجمعات و دورهمی های آخر سال میلادی و بازارهای شلوغ کریسمس، شرایط برای ورود همزمان کروناویروس نوع دلتا و نوع امیکرون به بدن برخی افراد فراهم شد و در ماه ژانویه 2022 اولین موارد کروناویروس بازترکیب گزارش شد. هرچند تعداد این موارد هنوز خیلی زیاد نمی باشد اما تا کنون انواع مختلفی از آن به عنوان مثال بازترکیب دلتا و امیکرون (که برخی خبرنگاران در کشورهای مختلف، اسامی غیرعلمی و خود ساخته مانند دلتاکرون، دلتامیکرون و ... بر آنها قرار می دادند) شناخته شده است.

بازترکیبی در بین کروناویروس ها موضوع ناشایعی نیست و این ترکیب ژنتیکی به معنای قدرت یافتن و واگیرتر شدن کرونای جدید نیست، و در واقع خوشبختانه بسیاری از این انواع بازترکیب توانایی ماندگاری در جمعیت را ندارد و پس از خلق شدن به تدریج محو می شوند و منقرض می شوند.

در انگلستان و دانمارک بدلیل پیشرو بودن در تحلیل ژنتیکی کروناویروس ها مطالعات بیشتری نسبت به سایر کشورها انجام شده و نامگذاری های جدیدی را برای انواع جدیدتر کروناویروس در دست بررسی دارند. در یکی از این مطالعات 3 نوع کروناویروس بازترکیب گزارش شده اند که XD، XE و XF نامگذاری شده اند که در واقع XD و XF حاصل بازترکیبی دلتا و امیکرون-1 هستند (در متون علمی و گزارشات رسمی از امیکرون-1 به نام امیکرون-BA.1 نام می برند) اما XE که همان ویروس خبرساز روزهای اخیر می باشد از بازترکیب دو امیکرون مختلف با هم ( امیکرون-1 و امیکرون-2) بوجود آمده اند. وقتی پروتکل ها رعایت نشوند و تجمعات شلوغ همزمان با گردش ویروس در جامعه رخ دهد، موضوع عجیبی نیست که یک نفر بطور همزمان به دو کروناویروس با هم الوده شود.

اما به راستی XE  و دو کرونای بازترکیب مذکور تا چه حد نگران کننده هستند و چه اطلاعاتی از آنها در دسترس می باشد؟ 

ابتدا اشاره مختصری به دو نوع دیگر یعنی XD و XF می نماییم: 49 بیمار قطعی کروناویروس XD به غیر از انگلستان، در کشورهای مختلف اروپایی (عموما در فرانسه) مشاهده شده است. کروناویروس XF نیز که در انگلستان 38 مورد قطعی در آغاز سال میلادی داشت، از بعد ماه دوم میلادی (فوریه) مورد جدیدی از آن گزار نشده است و به نظر می رسد احتمالا از گردش در جامعه افتاده ست. اما موارد ابتلای قطعی کروناویروس XE که بازترکیب امیکرون-1 و امیکرون-2 می باشد از 19 ژانویه 2022 در انگلستان گزارش شد و تا کنون به 637 مورد قطعی در آن کشور رسیده است. علی رغم نمونه گیری های زیاد و مطالعات متعدد هنوز شواهدی مبنی بر توانمند تر بودن و مسری تر بودن XE مشاهده نشده است اما برخی از خبرگزاری های غیر رسمی در جهان، اخبار خودساخته ای در مورد بسیار واگیر بودن آن منتشر نموده اند که مورد تایید علمی نمی باشند و جالب آنکه آن را به سازمان جهانی بهداشت نیز نسبت داده اند. 

هنوز دانشمندان جهان در حال بررسی XE هستند تا بتوانند به 3سوال جواب دهند؟ آیا واگیرتر شده است؟ آیا بیماری شدیدتری ایجاد خواهد نمود؟ آیا از سد قوی واکسن های ساخته شده خواهد گریخت و ایمنی ما توان مقابله با آن را نخواهد داشت؟ «هنوز هیچ شواهدی مبنی بر مسری تر بودن و خطرناک تر بودن واریانت XE مشاهده نشده است و به نظر می رسد شبیه والدین خود یعنی امیکرون-1 و امیکرون-2 می باشد».

در بین امیکرون-1 (BA.1) و امیکرون-2 (BA.2) کدام واگیرتر و کدام جدی تر هستند؟ 

مشاهدات برخی کشورهای اروپایی نشان می دهد که هرچند در ابتدا امیکرون-1 به سرعت در کشورها منتشر شد اما بعد از مدتی امیکرون-2 که تا حدی واگیرتر و مسری تر بود توانست جای آن را گرفته و به نوع غالب تبدیل شود. بر اساس مطالعات فعلی، امیکرون2 (BA.2)  نه تنها در مقایسه با امیکرون-1 مزیت از نظر توانایی رشد در جامعه حدود 75% تواناتر است (و به همین دلیل نیز به تدریج به نوع غالب تبدیل شد)، بلکه برای امیکرون2 احتمال انتقال بین افراد خانواده نیز بیشتر است. اما از نظر شدت و بستری شدن بیماران تفاوتی میان نوع 1 و 2 امیکرون ها وجود نداشته و از نظر پاسخ به واکسن نیز این دو امیکرون (BA.1 و BA.2) به نظر مشابه بوده اند. سهم زیادی از تغییرات ژنتیکی واریانت XE (بویژه ژن های مرتبط با شاخک ویروس یا همان spike) از ژن های BA.2 حاصل شده است. آخرین بررسی های هفته های اخیر نشان می دهد که XE   ( ترکیب امیکرون 1 و 2) در مقایسه با BA.2 (امیکرون2)از نظر توانایی رشد در جامعه  فقط 9.8% (حدود 10 درصد) توانمند تر است و به اصطلاح 10% عفونت زا تر است، که متاسفانه در خبرهای غیرموثق و خودساخته برخی منابع فضای مجازی به اشتباه از آن به «ده برابر!» یعنی معادل 1000% که تفسیر اشتباهی است. برتری 9.8 درصدی XE هنوز مورد بررسی های بیشتر است زیرا تعداد نمونه ها بسیار کم بوده و این نتایج قطعیت ندارند و لذا نمی توان آنها را فعلا با قطعیت تفسیر نمود و وزارت بهداشت هوشمندانه همه اطلاعات جدید را رصد می نماید.

از نظر اثربخشی واکسن ها بر روی امیکرون های مختلف چه اطلاعاتی داریم؟ 

مطالعات انجام شده در انگلستان نشان می دهد که در گروه سنی سالمندان (بالاتر از 65 سال) "اثربخشی بسیار خوب" حدود 90% از واکسن ها تا حدود 3 ماه بعد از دریافت واکسن باقی می ماند و یعد از 3 ماه اثربخشی واکسن به تدریج کم می شود و به  85% می رسد. نکته قابل توجه آن که هر چند کاهش اثربخشی واکسن تا آنجا ادامه می یابد که بعد از 6 ماه به حدود 10% می رسد اما بعد از 2 هفته از دریافت دوز یادآور (نوبت سوم) مجددا به حدود 70% باز می گردد (بر اساس آن مطالعه برای امیکرون-1 به 63% و امیکرون-2 به 70% بوده است).

منبع:  دفتر آموزش و ارتقا سلامت - تیم تخصصی بررسی شایعات دفتر آموزش و ارتقای سلامت .

https://iec.behdasht.gov.ir/%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1/%D8%B3%%D8%A88%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%C2%B7%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AA%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84

*تصویر از سایت خبر آنلاین گرفته شده است.

کارت واکسن الکترونیک چگونه دریافت بکنم؟

تنها مدرک دارای اصالت کارت واکسیناسیون ایران، کارت دیجیتال واکسن صادر شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد که از طریق سامانه salamat.gov.ir صادر شده باشد.

برای دریافت لینک کارت واکسن فارسی از این سامانه صرفاً نیاز به اطلاعات کد ملی، تاریخ تولد و شماره همراه معتبر می باشد (برای افراد بالای 18 سال این شماره تلفن باید متعلق به خود شخص باشد) و برای صدور کارت دیجیتال انگلیسی، به منظور تأیید درخواست شخص علاوه بر داده های فوق الاشاره، نیاز به خود اظهاری فرد در خصوص اطلاعات گذرنامه ای (مشتمل بر نام و نام خانوادگی به انگلیسی و شماره گذرنامه) می باشد. در این حالت در صورت تطبیق اطلاعات هویتی و گذرنامه ای شخص، حداکثر طی مدت 24 ساعت لینک کارت دیجیتال انگلیسی شخص به شماره تلفن همراه اعلام شده ارسال می گردد.

لازم به ذکر است جهت تعیین اصالت کارت واکسن دیجیتال، کافی است بارکد دو بعدی (QR- code) مندرج روی کارت توسط اسکنر گوشی همراه اسکن شود. در صورت اصالت کارت، صفحه ای با نشانی https://vaccinecard.health.gov.ir  باز خواهد شد که عیناً تصویر کارت دیجیتال فرد را نمایش می دهد.

افراد می توانند درصورت بروز هرگونه اشکال در فرایند یا محتوای درج شده در کارت واکسن خود، مراتب را از طریق فرم اعلام خطا و ثبت مغایرت در کارت واکسن موجود در سامانه salamat.gov.ir پیگیری فرمایند.

منبع : سایت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی 

https://behdasht.gov.ir/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/%8%B1%D9%86%DB%8C%DA%A9-%D8%AA%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%AD-%D8%B4%D9%88%D8%AF%C2%B7

عوارض واکسن کرونا و راهکار های مقابله با آن

منبع سایت دفتر آموزش و ارتقا سلامتhttps://iec.behdasht.gov.ir/%D8%A2%D8%B1%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85